Hiện nay, ngay ở những nước tiên tiến như các nước châu Âu và Nhật Bản, người ta cũng vẫn sản xuất và sử dụng gạch ĐSN. Ở nước ta, gạch đất ĐSN (còn gọi là gạch đỏ) cũng có từ rất sớm. Người ta đã tìm thấy gạch đỏ trong trong những công trình cổ cách đây hàng ngàn năm. Năm 2011, cả nước sản xuất khoảng trên 22 tỷ viên gạch đỏ. Theo dự báo của Viện VLXD, nhu cầu gạch xây vào năm 2020 ở nước ta là khoảng 42 tỷ viên quy tiêu chuẩn.
Tuy là vật liệu xây truyền thống, có nhiều ưu điểm nhưng tỷ lệ sản xuất và sử dụng gạch đỏ trên thế giới ngày càng giảm vì các lý do: nguồn nguyên liệu cho sản xuất ngày càng cạn kiệt, công nghệ sản xuất gây ra nhiều chất thải có hại, việc tiếp tục khai thác sét cho sản xuất gạch đỏ làm giảm diện tích trồng lương thực, ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường sinh thái,...Ngày nay, người ta đã sáng tạo ra nhiều loại vật liệu thay thế gạch đỏ với những ưu điểm vượt trội cả về tính năng kỹ thuật, mỹ thuật và công nghệ sản xuất, đồng thời ít ảnh hưởng đến môi trường sinh thái. Đó là các loại vật liệu không nung khác nhau.
Để phát triển sản xuất và sử dụng vật liệu xây không nung (VLXKN) thay thế gạch ĐSN, tiết kiệm đất nông nghiệp, góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính và ô nhiễm môi trường, giảm chi phí xử lý phế thải của các ngành công nghiệp, tiết kiệm than, đem lại hiệu quả kinh tế cho xã hội, ngày 28/4/2010, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định số 567/QĐ-TTg phê duyệt "Chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020". Theo đó, năm 2020, tỷ lệ sản xuất và sử dụng VLXKN thay thế gạch ĐSN ở nước ta sẽ là 30-40% và tiến tới xóa bỏ hoàn toàn các cơ sở sản xuất gạch ĐSN bằng lò thủ công.
Thực hiện Quyết định số 567/QĐ-TTg, nhiều địa phương trong cả nước đã tích cực phát triển VLXKN và hạn chế sản xuất và sử dụng gạch ĐSN. Ở nhiều địa phương, việc sản xuất gạch ĐSN bằng lò thủ công đã được chấm dứt từ năm 2010, 2011 (ví dụ: Hưng Yên, Bắc Ninh,...). Trong quá trình hạn chế sản xuất và sử dụng gạch ĐSN, xóa bỏ công nghệ sản xuất gạch ĐSN bằng lò thủ công, nảy sinh một số cách hiểu không đúng về các loại công nghệ sản xuất gạch ĐSN, gây khó khăn cho việc quản lý, điều hành của cơ quan quản lý Nhà nước ở địa phương, có nguy cơ tiếp tục phát triển một số loại công nghệ lạc hậu, có tên gọi mập mờ, không rõ ràng. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ phân tích một số vấn đề cơ bản liên quan đến công nghệ sản xuất gạch ĐSN hiện nay ở nước ta.
>> Xem chi tiết (PDF)...
TS. Lương Đức Long - Viện trưởng Viện VXLD